تفاوت بیمه اجباری با خویش فرما و اختیاری

انواع بیمه‌ سازمان تامین اجتماعی

بیمه‌هایی که سازمان تامین اجتماعی به بیمه‌گزاران ارائه می‌دهد:

1. بیمه خویش فرما

•  اختیاری
• بیمه مشاغل آزاد

2. بیمه اجباری

بیمه اجباری چیست؟

• تمام کسانی که در قبال دریافت حقوق و دستمزد در شرکت‌ها، کارگاه‌ها و… کار می‌کنند، مشمول قانون کار هستند. مطابق قانون کار، کارفرما موظف است کارمندان خود را بیمه کند. تامین اجتماعی یک سیستم بیمه ی همگانی است.
• این سازمان: بیمه‌های بازنشستگی، بیمه‌های دولتی درمانی، بیمه‌های بیکاری، بیمه حوادث و تصادف‌ها را پوشش می‌­دهد.

پوشش‌‎های بیمه اجباری کدامند؟

این بیمه‌نامه مشمولین خود را تحت پوشش موارد زیر قرار می‌دهد:

• پرداخت هزینه‌‌های درمان بیماری‎ها، حوادث و بارداری
• پرداخت مستمری دوران بازنشستگی
• مستمری در صورت از کارافتادگی بیمه گزار
• مستمری بازماندگان بیمه گزار
• مقرری در مورد بیمه بیکاری
• کمک هزینه ازدواج

بیمه خویش فرما چیست؟

• این بیمه‌نامه، مشمول افرادی است که کارفرمایی ندارند، برای خود کار می‌کنند و خود را بیمه کرده ‎اند. همچنین، کسانی که بیمه خاصی ندارند نیز می‌‎توانند، تحت پوشش آن قرار بگیرند. متقاضی این بیمه‌‎نامه، مستقیما با مراجعه به شعب سازمان تامین اجتماعی خواهان انعقاد قرارداد بیمه اختیاری می‌شود. او موظف است خود، حق بیمه را در زمان تعیین‌شده پرداخت کند. برای انعقاد این بیمه‌‎نامه متقاضی باید 30 روز سابقه قبلی در سازمان تامین‌اجتماعی داشته باشد.

این بیمه به دو دسته زیر تقسیم می‎شوند:

• بیمه اختیاری
• بیمه صاحبان مشاغل و حِرَف آزاد

بیمه اختیاری چیست؟

• بیمه اختیاری، نوعی از بیمه تامین اجتماعی است. در این بیمه، متقاضی حق‌بیمه را خود پرداخت می‎کند و از تعهدات و خدمات سازمان تامین‌اجتماعی برخوردار می‎شود.

شرایط بیمه اختیاری تامین اجتماعی کدامند؟

شرایط بیمه اختیاری در قرارداد تامین اجتماعی به صورت زیر بیان شده است:

• دارا بودن حداقل سن 18 و حداکثر 50 سال ( مرد و زن): اگر هنگام تقاضای بیمه، سن متقاضی بیش از 55 سال باشد باید معادل مدت مازاد سنی، سابقه حق بیمه را بپردازد. به طور مثال، اگر متقاضی هنگام تقاضای بیمه 60 سال سن داشته باشد هنگام درخواست بیمه باید 5 سال، حق بیمه پرداخت کند.
• دارا بودن حداقل 30 روز سابقه پرداخت حق بیمه
• متقاضی بیمه نباید در کارگاه‌های مشمول قانون تامین اجتماعی، مشغول به کار باشد.
• متقاضی بیمه در صورت داشتن بیش از ده سال سابقه پرداخت حق بیمه، با هر سنی می‌تواند تحت پوشش این بیمه قرار گیرد.

اختیارات بیمه ‎گزار در بیمه‌ی اختیاری چیست؟

متقاضیان بیمه اختیاری، اختیاراتی دارند که به شرح زیر است:

• متقاضیان می‌توانند، دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه‌‎شان را بین حداقل و حداکثر دستمزد هر سال تعیین کنند.
• بیمه‌شدگان اختیاری می‌توانند، هر دو سال یکبار، دستمزد مبنای محاسبه حق‌ بیمه ماهانه خود را 10 درصد افزایش دهند.
• هزینه بیمه اختیاری تامین اجتماعی باید حداکثر تا آخرین روز دو ماه بعد به شعبه سازمان پرداخت شود.
• بیمه ‎شدگان اختیاری می‌توانند کل خدمات از قبیل: مســتمری‌های بازنشستگی، از کار افتادگی، فوت را دریافت کنند.
• متقاضیان می‌توانند، تعهدات درمانی که شامل: هزینه‌های پروتز و اروتز، هزینه کفن‌ودفن، کمک هزینه ازدواج، ازکارافتادگی جزئی، غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری را دریافت کنند.

تفاوت بیمه اختیاری و اجباری چیست؟

بیمه اختیاری و اجباری در موارد زیر با هم تفاوت دارند:

مهمترین تفاوت بیمه اجباری با بیمه‌های خویش‌فرما، همانگونه که از اسم این نوع بیمه مشخص است، به اجباری بودن آن بازمیگردد.

این خصوصیت برای بیمه‌های اجباری دارای تبعات و نتایج خاصی است، به نحوی که برای احراز آن فقط وجود رابطه کاری و اشتغال فرد در کارگاه کافی است، حتی اگر حق‌بیمه توسط کارفرما پرداخت نشود.

در این صورت چنانچه کارگری در طول اشتغال نیاز به خدمات تامین‌اجتماعی داشته باشد، در چارچوب قانون میتواند پیگیر حقوق کار و بیمه خود شود. در حالی که در بیمه‌های خویش‌فرما، اجباری در پوشش بیمه‌ای نیست و متقاضی با اختیار و در چارچوب نظام بیمه‌ای خود را تحت پوشش بیمه قرار میدهد.

از طرف دیگر بیمه اجباری مورد حمایت قوانین و مقررات و دولت است و فرد میتواند از حمایت سیستم قضایی و اجرایی کشور بهره‌مند شود. در بیمه خویش‌فرما چنین حمایتی وجود نــدارد ولی از آنجا که در قانون تامین‌اجتماعی به‌صراحت بر اجرای آن تاکید شده، در سطحی کمتر مورد حمایت بخش عمومی قرار میگیرد.

در بیمه‌هــای خویش‌فرما نیز دولت پرداخت 3 درصد حق‌بیمه را متعهد شــده و در صورت بروز اختلاف نیز متقاضی میتواند به دیوان عدالت اداری مراجعه و از ســازمان تامین‌اجتماعی شکایت کند، در صورتی که در قراردادهای خصوصی مرجع شکایت محاکم عمومی است.

پرسش: اگر کسی هیچ‌گونه سابقه بیمه‌ای نداشته باشد، می‌تواند به مدت یک ماه یا بیشــتر بیمه‌صاحبان حرف ومشــاغل آزاد شود و سپس درخواست بیمه اختیاری کند؟

• پاسخ: بله، میتواند بیمه خود را به بیمه اختیاری تبدیل کند.

پرسش: شرایط بیمه اختیاری چیست؟

پاسخ: شرایط بیمه اختیاری عبارت است از:

• داشتن 30 روز سابقه پرداخت حق‌بیمه
• داشتن حداکثر 50 سال سن. کسانی که بیش از 50 سال سن دارند به ازای هرســال افزایش سن، به یک سال سابقه قبلی نیاز دارند. کسانی که بیش از 10 سال سابقه دارند از شرط سنی مربوط معاف میشوند.

پرسش: بیمه‌شــدگان اختیاری و حرف و مشاغل آزاد از کمک‌هزینه عائله‌مندی برخوردار می‌شــوند یاخیر؟

• پاسخ: خیر، در این نوع بیمه رابطه کارگــری و کارفرمایی وجود ندارد، بنابراین کمک هزینه عائله‌مندی که توســط کارفرما پرداخت میشود، موضوعا منتفی است.

پرسش: همه بیمه‌شدگان قانون تامین‌اجتماعی مشمول قانون‌کار نیز می‌شوند؟

• پاسخ: خیــر، طبق قانــون کار کلیه مشــمولین قانون کار مشــمول تامین‌اجتماعی هستند، ولی تمامی مشمولین قانون تامین‌اجتماعی مشمول قانون کار نمیشوند، از قبیل بیمه‌شدگان اختیاری و حرف و مشاغل آزاد و…

پرسش: چنانچه بیمه‌شده اصلی صاحبان حرف و مشاغل آزاد،اختیاری و بیمه رانندگان به خدمت ســربازی اعزام شود، افراد تحت تکفل این‌گونه‌ بیمه‌شدگان به اســتناد مواد 94 و 95 قانــون تامین‌اجتماعی می‌توانند از مزایای درمانی استفاده کنند؟

• پاسخ: خیر، استفاده از دفترچه درمان فقط برای خانواده و افراد تحت تکفل بیمه‌شدگانی است که به‌صورت اجباری بیمه شده اند.

پرسش: برای بیمه اختیاری اخذ گواهی سلامت از کمیسیون پزشکی ضروری است؟

• پاسخ: درگذشته گواهی کمیسیون پزشــکی الزامی بود که با اصلاحات اخیر در آیین‌نامه بیمه اختیاری تشخیص و گواهی پزشک معتمد سازمان کافی است.

درصد و مبلغ پرداخت بیمه تامین اجتماعی در سال 1401

• در بیمه اجباری، حق بیمه 30% حقوق می‌باشد، که 23% سهم کارفرما و 7% سهم کارگر است.
• حق بیمه در بیمه اختیاری، 27 درصد تعیین شده است که توسط شخص بیمه ‎گزار پرداخت می‎شود.

مبلغ حق بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری در سال 1401 چقدر است؟

• حقوق 1401 نسبت به سال گذشته 57 درصد افزایش داشته است. بر این اساس نرخ بیمه آزاد و اختیاری 1401 به شرح زیر میباشد.